DUDAJ - BAJRONI NE SHQIPERI DHE TAKIMET ME ALI PASHE TEPELENEN - KRISTO FRASHERI

Përshkrimi:

Poema romantike "Shtegtimet e Cajlld Haroldit" se bashku me njoftimet qe permbajne letrat e Lordit drejtuar nenes se vet dhe shenimet ne forme ditari qe ka mbajtur bashkudhetari i tij Xhon Kem Hobhauz, perbejne lenden e kesaj trajtese.

Ato deshmojne sesi nje poet romantik i pararojes letrare evropiane dhe shoku i tij, nje i ri i kulturuar anglez, e shihnin Shqiperine ne fillim te shekullit XIX dhe sesi e gjykonin ne ate kohe "Asllanin" e Shqiperise, Ali Pashe Tepelenen.

Per Bajronin, Shqiperia ishte nje vend me bukuri natyrore te rralla; shqiptaret njerez te pashem, trima, krenare, me fustanella te bardha; kurse Ali Pashe Tepelena nje kapedan i eger por jo mizor, vezir por i pavarur, figura e trete historike pas Aleksandrit te Madh dhe pas Skenderbeut.

Nuk ka dyshim se ne vizionin e Bajronit ne "Cajlld Harold" mbi Shqiperine, mbi shqiptaret dhe mbi Ali Pashe Tepelenen ka ndikuar kryesisht formimi romantik i tij.

Si rrjedhim, ai e pikturoi boten e panjohur shqiptare si poet dhe si kureshtar, jo si vezhgues kritik. Vetekuptohet se as bota e panjohur shqiptare, as veziri pak i njohur i Janines nuk mund te zbardheshin vetem gjate nje udhetimi trejavor.

Si rrjedhim, portreti historik i Ali Pashe Tepelenes mund te jete i sakte vetem nese shqyrtohet dhe gjykohet veprimtaria politike, shoqerore, ekonomike, diplomatike, kulturore dhe administrative, e pare per tere harkun kohor te jetes se tij derisa perfundoi me prerjen e kokes se tij dhe me asgjesimin e perpjekjeve te tij 30 e ca vjecare.

Per te plotesuar kete zbrazeti, autori e mbyll trajtesen e vet me nje vleresim si historian mbi "Portretin historik te Ali Pashe Tepelenes".

Histori që duhet lexuar!